Tengsl álfíknar og ójafnvægis í þjóðarsálinni

Ég er einn af þeim sem get skipt um skoðun og skammast mín ekkert fyrir það. Sumir myndu kalla það hringlandahátt en aðrir sveigjanleika. Þó gildistengd viðhorf og siðferði sem maður aðhyllist fylgi manni trúlega allt lífið, geta skoðanir á mönnum og málefnum tekið breytingum. Við ákveðnar aðstæður er eitt viðeigandi, sem að passar ekki í öðru samhengi. Það er gott að eiga val og hafa sjálfstjórn til að nýta það skynsamlega. Íslendingar eru búnir að setja mikið af eggjum í álkörfuna.  Af þeirri óvirkjuðu fallorku sem eftir er þarf að taka frá eitthvað til framtíðar. Spurning hvort við eigum ekki að halda einhverju eftir til að nýta á vistvæna einkabíla sem vonandi tekst að þróa innan fárra ára. Höfuðborgin er það dreifð, að erfitt er að hafa góðar almenningssamgöngur og við getum ekki endalaust ekið um á orku frá dauðum risaeðlum.

Það er með ólíkindum að "ál" sé notað sem hið eina lausnarorð á vanda landsbyggðarinnar. Það virðast líka vera sterk öfl sem vilja halda áfram að auka þensluna, neysluhyggjuna og hreint út sagt græðgina í okkar ágæta landi. Fleiri álver, álver, álver! En líkt og manninum er það ætlað að melta eftir máltíð,  sofa að loknum degi, hvílast að loknu erfiði, þá þurfum við að upplifa slökun, næringu og jafnvægi í bland við dugnað, framkvæmdagleði og úthald. Fíklarnir gefa sér aldrei tíma, meðan þeir eru í neyslunni, til að meta hvort þeir eru á réttri leið. Þeir verða bara að fá efnið sitt í eins miklum mæli og eins hratt og mögulegt er. Við þennan hóp þýðir ekki að rökræða, þeir geta ekki skipt um skoðun. Draumurinn um meira ál er orðið tákn um að ný innspýting komi fyrir áframhaldandi þenslu, svo það þurfi nú ekki að slökkva á gröfunum og frekar að auka við. Því líkt og í annarri fíkn þá þurfa skammtarnir alltaf að verða stærri. 

Það er merkilegt að á síðustu fimmtán árum höfum við Íslendingar orðið heimsmeistarar í neyslu lyfja sem ætlað er að hafa áhrif á miðtaugakerfið. Það eru þunglyndislyf, kvíðastillandi lyf, svefnlyf, róandi lyf, verkjalyf o.fl. Neysla ýmissa eiturlyfja hefur einnig stóraukist og algengi örorku eykst með hverju árinu. Gæti hér verið eitthvað samfélagsmein, sem að vert er að skoða og breyta? Er lausnin fólgin í að stórauka fjárfaramlög til hátæknisjúkrahúsa og lögreglu? Það skyldi þó aldrei vera að við hefðum gott af að hægja örlítið á taugakerfinu og neyslunni. Gera öllum mögulegt að vera þátttakendur í samfélaginu með reisn og sóma. Huga betur að stórfjölskyldunni, börnunum og því að rækta eigin garð. Þetta á við um mig jafnt sem aðra. Það væri gaman að sjá að áherslur þjóðarsálarinnar væru fjölbreyttari þegar talað er um uppbyggingu og framfarir. Málið snýst ekki bara um ytri gæði s.s. steinsteypu og bíla, heldur líka ýmsar innri mælistikur, jafnvel hormón og boðefni.

Því hefur verið haldið fram að þrjú boðefni í heila ráði aðallega hvernig okkur líður. Dópamín er tengt við sterka gleðitilfinningu og nautn, noradrenalín við virkni og orku, en serotónin við slökun og jafnvægi. Fíkn er tengd losun á dópamíni, tilraun til að reyna að halda veislunni áfram og framkvæmdagleðin byggir á noradrenalíni. Þannig hefur íslensk þjóðarsál tekið út úr orku og gleðibrunnum en ekki lagt í jafnvægissjóð. Sumir ná ekki að fylgja eftir í kapphlaupinu og gefast upp. Held að allir upplifi þann tíðaranda, að tónar mannlífsins gætu tekið á sig fallegri liti. Þó það sé auðvitað fyrst og fremst hver og einn sem að er ábyrgur fyrir sínu vali í lífinu, þá spillir ekki að velja fólk til ágyrgðar sem að boðar eitthvað form rómantískrar jafnaðarstefnu, sem þjóðin þarf á að halda.

                    Hægjum aðeins á trukkunum og höfum það huggulegt ...  smástund!